This content originally appeared on DEV Community and was authored by Elshod Ibodullayev
- Database nima?
Database (ma’lumotlar bazasi) — bu ma’lumotlarni saqlash, boshqarish va qayta ishlash uchun joy.
Masalan, telefoningizdagi kontaktlar ro‘yxati ham kichik ma’lumotlar bazasi.
Internet-do‘kon saytida esa foydalanuvchilar, buyurtmalar, mahsulotlar — hammasi ma’lumotlar bazasida saqlanadi.
👉 Demak, database = katta elektron daftar.
- RDBMS nima? RDBMS (Relational Database Management System) — bu relatsion ma’lumotlar bazasi boshqaruv tizimi.
Relatsion degani = ma’lumotlar jadval (table) ko‘rinishida saqlanadi.
Har bir jadvalda qator (row) va ustun (column) bo‘ladi.
Id | Name | Age |
---|---|---|
1 | Ali | 20 |
2 | Dilnoz | 22 |
RDBMS misollari: SQL Server, PostgreSQL, MySQL, Oracle.
3. SQL va NoSQL farqi
SQL (RDBMS)
- Jadval ko‘rinishida (rows, columns) saqlanadi.
- Qattiq struktura (schema) bo‘ladi.
- Kuchli JOIN va transaction qo‘llab-quvvatlaydi.
- Misollar: SQL Server, PostgreSQL, MySQL.
NoSQL
- Jadval emas, balki hujjat, kalit-qiymat, grafik kabi formatlarda saqlaydi.
- Qattiq schema yo‘q → moslashuvchan.
- Juda katta hajmdagi ma’lumotlarda (Big Data) yaxshi ishlaydi.
- Misollar: MongoDB (document), Redis (key-value).
👉 Esda qolarli:
- SQL = an’anaviy daftar (qatordan-ustunlardan iborat)
- NoSQL = shaxsiy daftar (kim qanday yozsa, shunday turadi)
Xususiyat | SQL (RDBMS) | NoSQL |
---|---|---|
Ma’lumot formati | Jadval (rows va columns) | Hujjat, kalit-qiymat, grafik, columnar |
Schema | Qattiq (oldindan belgilangan) | Moslashuvchan (schema-less) |
Moslik | Murakkab JOIN va transaction’lar | Katta hajm, tezkor va kengayuvchan |
Kengayish | Vertical scaling (serverni kuchaytirish) | Horizontal scaling (ko‘p server qo‘shish) |
Qo‘llanish sohasi | An’anaviy ilovalar, moliya, ERP, CRM | Big Data, real-time analytics, IoT |
Misollar | SQL Server, PostgreSQL, MySQL, Oracle | MongoDB, Redis, Cassandra, Neo4j |
This content originally appeared on DEV Community and was authored by Elshod Ibodullayev

Elshod Ibodullayev | Sciencx (2025-08-20T17:00:29+00:00) SQL,PostgreSQL, Database RDBMS, Sql NoSql farqi. Retrieved from https://www.scien.cx/2025/08/20/sqlpostgresql-database-rdbms-sql-nosql-farqi/
Please log in to upload a file.
There are no updates yet.
Click the Upload button above to add an update.