SQL,PostgreSQL, Database RDBMS, Sql NoSql farqi

Database nima?

Database (ma’lumotlar bazasi) — bu ma’lumotlarni saqlash, boshqarish va qayta ishlash uchun joy.

Masalan, telefoningizdagi kontaktlar ro‘yxati ham kichik ma’lumotlar bazasi.

Internet-do‘kon saytida esa foydalanuvchilar, buyurtmalar,…


This content originally appeared on DEV Community and was authored by Elshod Ibodullayev

  1. Database nima?

Database (ma’lumotlar bazasi) — bu ma’lumotlarni saqlash, boshqarish va qayta ishlash uchun joy.

Masalan, telefoningizdagi kontaktlar ro‘yxati ham kichik ma’lumotlar bazasi.

Internet-do‘kon saytida esa foydalanuvchilar, buyurtmalar, mahsulotlar — hammasi ma’lumotlar bazasida saqlanadi.

👉 Demak, database = katta elektron daftar.

  1. RDBMS nima? RDBMS (Relational Database Management System) — bu relatsion ma’lumotlar bazasi boshqaruv tizimi.

Relatsion degani = ma’lumotlar jadval (table) ko‘rinishida saqlanadi.

Har bir jadvalda qator (row) va ustun (column) bo‘ladi.

Id Name Age
1 Ali 20
2 Dilnoz 22

RDBMS misollari: SQL Server, PostgreSQL, MySQL, Oracle.

3. SQL va NoSQL farqi

SQL (RDBMS)

  • Jadval ko‘rinishida (rows, columns) saqlanadi.
  • Qattiq struktura (schema) bo‘ladi.
  • Kuchli JOIN va transaction qo‘llab-quvvatlaydi.
  • Misollar: SQL Server, PostgreSQL, MySQL.

NoSQL

  • Jadval emas, balki hujjat, kalit-qiymat, grafik kabi formatlarda saqlaydi.
  • Qattiq schema yo‘q → moslashuvchan.
  • Juda katta hajmdagi ma’lumotlarda (Big Data) yaxshi ishlaydi.
  • Misollar: MongoDB (document), Redis (key-value).

👉 Esda qolarli:

  • SQL = an’anaviy daftar (qatordan-ustunlardan iborat)
  • NoSQL = shaxsiy daftar (kim qanday yozsa, shunday turadi)
Xususiyat SQL (RDBMS) NoSQL
Ma’lumot formati Jadval (rows va columns) Hujjat, kalit-qiymat, grafik, columnar
Schema Qattiq (oldindan belgilangan) Moslashuvchan (schema-less)
Moslik Murakkab JOIN va transaction’lar Katta hajm, tezkor va kengayuvchan
Kengayish Vertical scaling (serverni kuchaytirish) Horizontal scaling (ko‘p server qo‘shish)
Qo‘llanish sohasi An’anaviy ilovalar, moliya, ERP, CRM Big Data, real-time analytics, IoT
Misollar SQL Server, PostgreSQL, MySQL, Oracle MongoDB, Redis, Cassandra, Neo4j


This content originally appeared on DEV Community and was authored by Elshod Ibodullayev


Print Share Comment Cite Upload Translate Updates
APA

Elshod Ibodullayev | Sciencx (2025-08-20T17:00:29+00:00) SQL,PostgreSQL, Database RDBMS, Sql NoSql farqi. Retrieved from https://www.scien.cx/2025/08/20/sqlpostgresql-database-rdbms-sql-nosql-farqi/

MLA
" » SQL,PostgreSQL, Database RDBMS, Sql NoSql farqi." Elshod Ibodullayev | Sciencx - Wednesday August 20, 2025, https://www.scien.cx/2025/08/20/sqlpostgresql-database-rdbms-sql-nosql-farqi/
HARVARD
Elshod Ibodullayev | Sciencx Wednesday August 20, 2025 » SQL,PostgreSQL, Database RDBMS, Sql NoSql farqi., viewed ,<https://www.scien.cx/2025/08/20/sqlpostgresql-database-rdbms-sql-nosql-farqi/>
VANCOUVER
Elshod Ibodullayev | Sciencx - » SQL,PostgreSQL, Database RDBMS, Sql NoSql farqi. [Internet]. [Accessed ]. Available from: https://www.scien.cx/2025/08/20/sqlpostgresql-database-rdbms-sql-nosql-farqi/
CHICAGO
" » SQL,PostgreSQL, Database RDBMS, Sql NoSql farqi." Elshod Ibodullayev | Sciencx - Accessed . https://www.scien.cx/2025/08/20/sqlpostgresql-database-rdbms-sql-nosql-farqi/
IEEE
" » SQL,PostgreSQL, Database RDBMS, Sql NoSql farqi." Elshod Ibodullayev | Sciencx [Online]. Available: https://www.scien.cx/2025/08/20/sqlpostgresql-database-rdbms-sql-nosql-farqi/. [Accessed: ]
rf:citation
» SQL,PostgreSQL, Database RDBMS, Sql NoSql farqi | Elshod Ibodullayev | Sciencx | https://www.scien.cx/2025/08/20/sqlpostgresql-database-rdbms-sql-nosql-farqi/ |

Please log in to upload a file.




There are no updates yet.
Click the Upload button above to add an update.

You must be logged in to translate posts. Please log in or register.